Μεγάλη Εβδομάδα

«ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ»: Μια Σταυροαναστάσιμη Πορεία
Ιωάννου Αν. Γκιάφη
Πολιτικού επιστήμονα-φοιτ.Θεολογίας Πανεπ. Αθηνών.

Σε μια εποχή υλισμού και έντονης φαυλοκρατίας οι υπέρτατες αξίες της χριστιανοσύνης αναδύονται και πάλι μέσα από την ανοδική σταυροαναστάσιμη πορεία της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας.

Εύκολα κατονομάζονται, δύσκολα συνειδητοποιούνται.

Όταν η πτωτική ανθρώπινη φύση μας εμμένει σε μια εμπαθή κατάσταση, πως να επιτευχθεί η συνοδοιπορία μας με τον ‘‘Υιό του ανθρώπου’’ επί του Σταυρού; Μπορείς να γίνεις συγκυρηναίος, όταν δεν έχεις ενσταλάξει την σημασία της σταυρικής θυσίας στη ζωή σου;

Αναρωτιέται κανείς γιατί η Εκκλησία μας δίνει ιδιαίτερη σημασία σε μια εβδομάδα μόνο ολόκληρου του έτους, αλλά και μερικές ημέρες εκάστης εβδομάδας προβάλλει συγκεκριμένες ημέρες της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας (π.χ. κάθε Παρασκευή η Εκκλησία μας ενθυμείτε την Σταύρωση του Κυρίου μας, όπως και την Μεγάλη Παρασκευή); Αναζητά κάποιος την ουσιαστική υπόσταση των γεγονότων που για ακόμη μια χρονιά θα κληθούμε να ζήσουμε;

Τα ως άνω ερωτήματα είναι απόρροια κάθε ελλόγου όντος, το οποίο ξέρει να μην προσπερνά το καθετί και άκριτα να το δέχεται. Αν και συνεχώς διατυμπανίζεται η εκκοσμίκευση της Εκκλησία μας, που θέλει την Εκκλησία να περιορίζεται σε μια «υλική, οργανωτική και νομική απασχόληση και φροντίδα σε βάρος των θρησκευτικών και πνευματικών φροντίδων», έρχεται αυτή η πορεία προς το Άγιο Πάσχα, η οποία χαρακτηρίζει ολόκληρο τον λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας μας, για να αναδείξει τον πραγματικό χαρακτήρα της ‘‘Στρατευομένης Εκκλησίας’’.

Ο πνευματικός ρόλος και η φιλάνθρωπη δράση της ‘‘νοητής νηός’’ εντοπίζεται ιδιαίτερα μέσα από τα γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδας.

Στον αντίποδα της εκκοσμίκευσης της Εκκλησίας μας βρίσκεται το αιώνιο πρότυπο του Σταυρωθέντος Χριστού.

Έτσι, λοιπόν εισερχόμαστε στην πιο ευλογημένη περίοδο της λατρευτικής ζωής της Εκκλησίας μας, την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, η οποία είναι ο επίλογος της περίοδος του Τριωδίου.

Και όπως ένας επίλογος συγκεφαλαιώνει τα νοήματα του κειμένου, κατ’ αυτό τον τρόπο και η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα εμπερικλείει τα όσα ζήσαμε τις προηγούμενες εβδομάδες του Τριωδίου με διαφορετικά ανθρώπινα πρότυπα, μα προπάντων με κύριο πανανθρώπινο πρότυπο το πρότυπο του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.

Καταρχήν, γιατί την ονομάζουμε Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα;
Ονομάζεται μεγάλη γιατί «οι ωφέλειες και οι δωρεές που αντλούμε από αυτή είναι πολλές, την στιγμή που καταργείται ο θάνατος με την Ανάσταση του Χριστού, εξαφανίζεται η αμαρτία, καταλύεται η τυραννική εξουσία του Διαβόλου, συμφιλιώνεται ο άνθρωπος με τον Θεό κ.ά.» **

Αυτή η ξεχωριστή εβδομάδα ξεκινά με τον Νυμφίο Χριστό, τον αξεπέραστο σε ωραιότητα Άνδρα της νύμφης Εκκλησίας, και κορυφώνεται με τον Αναστημένο Χριστό, του Υιό του Θεού που ενώ γεύθηκε τον αδυσώπητο και βάναυσο σταυρικό θάνατο μετά από τρεις ημέρες ηγέρθη εκ του τάφου.

Ας διέλθουμε όμως ευσύνοπτα τις ημέρες της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος.

Κατά την Αγία και Μεγάλη Δευτέρα η Εκκλησία μας παρουσιάζει το παράδειγμα του παγκάλου Ιωσήφ, εκείνου του βιβλικού προσώπου που ως τύπος ανθρώπου προεικονίζει τον Ιησού Χριστό. Δεν υπέστη και λίγα στην ζωή του, κάτι που συσχετίζεται με τα όσα έπαθε ο ‘‘Υιός του Θεού’’ προς το τέλος της βιωτής του. Τον Ιωσήφ τον πούλησαν ως δούλο τα ίδια του τα αδέλφια, μήπως και τον Ιησού Χριστό οι ίδιοι οι άνθρωποι που τον καλωσόριζαν με βάϊα μόλις έμπαινε στα Ιεροσόλυμα δεν τον σταύρωσαν λίγο αργότερα;

Την Αγία και Μεγάλη Τρίτη προβάλλεται η παραβολή των δέκα παρθένων. Εδώ εμφανίζονται ανθρώπινα πρότυπα προς μίμηση, όπως οι πέντε παρθένες με τις αναμμένες λαμπάδες και πρότυπα προς αποφυγή, όπως οι πέντε παρθένες με τις λαμπάδες σβηστές. Καλείται ο χριστιανός να είναι πάντα σε πνευματική εγρήγορση «ίνα μη τω θανάτω παραδοθή και της Βασιλείας έξω κλεισθή».

Συνεχίζοντας τον πνευματικό ανήφορο της Μ. Εβδομάδας φθάνουμε στο μέσο αυτού, στην Αγία και Μεγάλη Τετάρτη. Την ημέρα αυτή η Εκκλησία μας ενθυμείτε δυο πρόσωπα ξεχωριστά, τα οποία από μια πορεία βρέθηκαν σε άλλη πορεία. Το ένα πρόσωπο είναι εκείνη η πόρνη η οποία σύμφωνα με τον ιερό ευαγγελιστή Ματθαίο άλειψε με μύρο τους πόδας του Ιησού και μετανόησε για τον πρότερο βίο της. Το άλλο πρόσωπο είναι ο Ιούδας, ο οποίος αν και υπήρξε ένας εκ των δώδεκα μαθητών του Κυρίου, ήταν ο άνθρωπος που πρόδωσε τον Διδάσκαλο του. Η μεν πόρνη με την μετάνοια της κερδίζει την σωτηρία, ο δε Ιούδας με την προδοσία του θέτει τον εαυτό του ‘‘έξω του Νυμφώνος Χριστού’’.

Από την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη πλέον εισερχόμαστε στα μοναδικά και ανεπανάληπτα γεγονότα, τα άμεσα σχετιζόμενα με τον Νυμφίο Χριστό. Ειδικότερα την Μ. Πέμπτη μνεία γίνεται στον Ιερό Νιπτήρα και στον Μυστικό Δείπνο. Το γεγονός του Ιερού Νιπτήρα είναι παραδειγματικό για τον καθένα, την στιγμή που ο ίδιος ο Υιός του Θεού πλένει ως ο έσχατος διάκονος τους πόδας των μαθητών Του. Από την άλλη πλευρά ο Μυστικός Δείπνος, κατά τον οποίο ευλογήθηκαν ο άρτος και ο οίνος από τον ίδιο τον Χριστό, είναι το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας παραδομένο από τα χέρια του Θεανθρώπου.

Και εγγίζουμε την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή, κατά την οποία ζωντανεύουν ξανά τα γεγονότα που δεν ταυτίζονται με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ηθική αυτοτέλεια του ανθρώπου, αλλά ενσαρκώνουν μοχθηρία και περιφρόνηση γύρω από Ένα Πρόσωπο. Κατά την ημέρα αυτή σταυρώνεται ο ‘‘Υιός της Παρθένου’’ δια την ημών σωτηρία. Η Σταύρωση του Χριστού αναδεικνύει πραγματικά την θυσιαστική αγάπη Του υπέρ των αγνωμόνων και αχάριστων εαυτών μας.

Εν τέλει πλησιάζουμε στο Άγιο και Μεγάλο Σάββατο, όπου οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν να εορτάζουμε την Ταφή του Κυρίου και την «εις Άδου κάθοδό Του». Η ήμερα αυτή έρχεται να δείξει στον καθένα μας ότι και ο Ίδιος ο Χριστός σταυρώθηκε, πέθανε και ετάφη, αλλά μετά από τρεις ημέρες «ανέστη εκ των νεκρών». Έτσι, την τριήμερη ταφή του Κυρίου την διαδέχεται η Ανάστασή του, την Κυριακή του Πάσχα, γεγονός που δίνει νόημα στην ύπαρξη της ανθρώπινης οντότητας και προοπτική αιωνιότητας.

Οδοιπορώντας την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα νοιώθεις ιερά αισθήματα να διακατέχουν την καρδιά σου. Αισθήματα κατάνυξης, συντριβής καρδίας και έντονης ψυχικής ανάτασης διαπνέουν την ύπαρξη σου. Μετέχεις στο θείο Πάθος και ο νους σου από τα γήινα μετοικίζει στα επουράνια και ατελεύτητα. Το ζητούμενο είναι η μετοχή μας να μην είναι παθητική απλά συγκινησιακά φορτισμένη. Η ουσιαστική συμμετοχή μας επιτυγχάνεται μέσα από την προσωπική μας συμπόρευση και συσταύρωση με τον «Ερχόμενον επί το εκούσιον Πάθος» και Σταυρωθέντα Κύριο ημων Ιησού Χριστό. Καλή Ανάσταση!

* π. Αλεξάνδρου Σμέμαν, «Μεγάλη Σαρακοστή», εκδ. Ακρίτας: Αθήνα. 2006.
** π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, « Περίοδος Τριωδίου», Αθήνα 2000.